Lompat ke isi

Adikamus Pelajar: Imbuhan/Bentuk Terikat Berdasarkan A-Z

Dari Wikibuku bahasa Indonesia, sumber buku teks bebas

Imbuhan & Bentuk Terikat Berdasarkan A - Z

[sunting]

ato-

[sunting]

{atto-}

(sb a) 10-18: atogram.

deka-

[sunting]

/dé-/

{deca}

[Yunani deka. Seasal dng Sansekerta dasa]

(sb da) sepuluh: dekaliter.

desi-

[sunting]

(sb d)

eksa-

[sunting]

{exa-}

(sb E) 1018.

-fer

[sunting]

/-fér/ Þ -sfer.

hekto-

[sunting]

/hék-/

(sb h) .

inter-

[sunting]

antar: internasional (= antarbangsa, antarnegara).

-isasi

[sunting]

akh : dekolonisasi; demiliterisasi; demobilisasi.

-isme

[sunting]

akh : 1 tropisme; fototropisme; geotropisme. 2 : (simbiosis) mutualisme; komensalisme; parasitisme. 3 gaya bahasa: sinisme; eufemisme. Lihat juga -asme. 4 : metabolisme.

karbo-

[sunting]
karbohidrat

karbon

[sunting]

kb .

kardi(o)-

[sunting]
kardiovaskuler.

kata-

[sunting]
katabolisme. Bandingkan dng ana-.

kilo-

[sunting]

(sb k) .

ko-

[sunting]

awl : koperasi (< ko-operasi); kohesi. Bandingkan dng ad-.

kontra-

[sunting]

berlawanan dng: kontrarevolusi.

-kotil

[sunting]

memiliki kotiledon (daun lembaga): dikotil; monokotil.

kuadr-

[sunting]

(atau kuadri-)

kuadron.

kwadr-

[sunting]

atau kuadr-.

-lateral

[sunting]
bilateral; multilateral.

lir-

[sunting]

mirip: lir-insan (= humanoid).

-lit

[sunting]

batu(an): monolit; batolit.

-litikum

[sunting]

zaman batu: mesolitikum; neolitikum.

-log

[sunting]

akh ahli dlm bidang tertentu: biolog; geolog.

-logi

[sunting]

akh 1 ilmu: biologi; geologi. 2 : trilogi; tetralogi.

makro-

[sunting]

besar: makrokosmos. ant mikro-.

maksi-

[sunting]

awl : maksimal. ant mini-.

mal-

[sunting]

atau mala-

buruk: malnutrisi (= malagizi); malfungsi (= malafungsi).

manca-

[sunting]

: mancanegara.

mega-1

[sunting]

(sb M) satu juta; 106: megawatt.

mega-2

[sunting]

besar: Megantrophus paleojavanicus.

meso-

[sunting]

(per)tengahan: mesolitikum.

meta-

[sunting]

1 : metabolisme; metamorfosis. 2 : metafisika.

-meter

[sunting]

alat pengukur: amperemeter; termometer. Lihat juga meter.

mezzo-

[sunting]

[Italia]

pertengahan: mezzo-sopran.

mikro-

[sunting]

(sb μ /myu/) .

mili-

[sunting]

seperseribu; 1/1000: milimeter.

mini-

[sunting]

: minimal. Bandingkan dng maksi-.

mono-

[sunting]

satu; tunggal: monolit; monokotil; monoksida.

multi-

[sunting]

banyak: multinasional.

nano-

[sunting]

(sb n) .

nara-

[sunting]

orang: narasumber.

nawa-

[sunting]

sembilan: Nawaksara, pidato Sukarno yg terdiri atas 9 bagian.

neo-

[sunting]

baru: neolitikum, zaman batu muda.

nitr-

[sunting]

atau nitri- atau nitro-)

mengandung nitrogen: nitrifikasi; nitrit; nitrat; nitrogliserin.

non-

[sunting]

bukan: non-beras; non-blok.

nona-

[sunting]

sembilan.

-oid

[sunting]

1 mirip: metaloid. 2 ras: Negroid; Kaukasoid; Mongoloid.

-oksida

[sunting]
monoksida; karbondioksida.

omni-

[sunting]

semua: omnivora.

-opi

[sunting]

(atau -opia): presbiopi(a); miopi(a); hipermetropi(a).

-or

[sunting]

akh yg melakukan sesuatu pekerjaan; pelaku: transformator. 2 : senator. 3 : kreditor; debitor. sin -er.

-ora

[sunting]

akh bentuk jamak dr kata dlm Bahasa Latin yg berakhiran -ur: femur (jamak: femora).

-osa

[sunting]

akh . Lihat juga -ase.

paleo-

[sunting]

tua; lama: paleolitikum, zaman batu tua.

panca-

[sunting]

lima: Pancasila.

para-

[sunting]
paratiroid.

pari-

[sunting]

atau peri-

pasca-

[sunting]

/pas ca, pas ka/

{post-}

setelah; sesudah: pasca-panen. ant pra-.

patri-

[sunting]

lelaki: patrilineal.

penta-

[sunting]

lima: pentagon, harf, bangunan bersudut lima.

peri-

[sunting]

dekat: perihelion. Bandingkan dng ap-.

tera-

[sunting]

(sb T)

xero-

[sunting]

kering: xerofit.

zoo-

[sunting]

hewan; binatang: zoologi.

piko-

[sunting]

(sb p) .

-poda

[sunting]

kaki: artropoda; kaetopoda.

poli-

[sunting]

banyak: politeisme.

post-

[sunting]

di belakang: posterior.

pra-

[sunting]

[Sansekerta] atau pre- [Eropa]

sebelum: prasejarah; preposisi. ant pasca-.

pramu-

[sunting]
pramusaji.

pro-

[sunting]

awl mendukung; menguatkan: pronomina, kelas kata yg menggantikan posisi kata benda.

proto-

[sunting]

pertama; mula-mula: protosejarah; prototipe. sin purwa.

pseudo-

[sunting]

palsu: pseudopodia.

pteri-

[sunting]

tumbuhan paku: pteridofita.

ptero-

[sunting]

[Yunani pteron, sayap, bulu burung]

sayap: pterokarpus; pterodaktil.

purna-

[sunting]

selesai: purnabakti; purnawirawan.

purwa-

[sunting]

pertama; mula-mula: purwarupa (= prototipe). sin proto-.

radio-

[sunting]

re-

[sunting]

[Latin re-, ke belakang, mundur] awl kembali; ulang; sekali lagi: reboisasi; rehabilitasi.

retro-

[sunting]

[Latin retro, ke belakang, mundur < re-, kembali + -tro spt dlm intro]

ke/di belakang, mundur, kembali ke sebelumnya: retrofleks.

sapta-

[sunting]

[Sansekerta sapta. Seasal dng Latin septem]

tujuh: saptamarga.

seismo-

[sunting]

berkaitan dng gempa: seismologi; seismik.

selulo-

[sunting]

awl : seluler; selulosa.

semi-

[sunting]

[Latin]

setengah: semifinal.

senti-

[sunting]

{centi-}

[Latin centum, seratus. Seasal dng Sansekerta satem]

(sb c) seratus: sentimeter.

sentr-

[sunting]

var dr sentro- yg digunakan sebelum huruf hidup: sentral; sentrifugal.

sentro-

[sunting]

[Latin centrum]

pusat: sentromer.

-sfer

[sunting]

/-sfér/

[< (atmo)sphere]

struktur yg berbentuk bundar atau bagian yg bertalian dng bumi: biosfer; ionosfer.

-sida

[sunting]

[Latin -cida < caedere, menebang, membunuh]

1 pembunuh: pestisida. 2 pembunuhan: genosida.

Sin-

[sunting]

[Yunani Sinai, Cina]

menjadi Sino- di depan huruf hidup

Tiongkok

[Sinanthropus pekingnensis] [Sinologi].

Sino-

[sunting]

lihat Sin-

-skop

[sunting]

bter

[Yunani -skopion < skopein]

alat (peranti, perangkat) utk melihat atau mengamati: teleskop; kaleidoskop.

sosio-

[sunting]

[Latin socius, kawan]

berkaitan dng pergaulan sosial atau kemasyarakatan [sosiologi].

sub-

[sunting]

[Latin sub, di bawah]

1 lebih di bawah dlm hal posisi dan peranan [subspesies] [subaltern]. 2 yg merupakan pinggir (bukan bagian utama): [subtropis].

super-

[sunting]

[Latin super, di atas]

lebih; di atas: supersonik.

Singkatan Etimologis Bahasa

[sunting]

Singkatan-singkatan etimologis bahasa yang dipergunakan dalam halaman ini adalah:

Hind: Hindi

Ing: Inggris

Lat: Latin

Pers: Persia

Sans: Sansekerta

Tam: Tamil

Yun: Yunani

Daftar Pustaka

[sunting]
  • Borror, Donald J. Dictionary of Word Roots and Combining Forms: Compiled from the Greek, Latin, and other languages, with special reference to biological terms and scientific names. Mayfield Publishing Company. Mountain View: 1960.
  • Halsey, William D. Macmillan Dictionary for Students. ISBN-10 : 002761560X. ISBN-13 : 978-0027615609. Simon & Schuster Books For Young Readers. 1984.
  • Jones, Russel (Penyunting Umum). Loanwords in Indonesian and Malay. Semula merupakan kamus dalam bentuk cetakan, kini tersedia dalam bentuk situs web di http://sealang.net/lwim/.
  • Merriam-Webster's Editorial Team. Merriam-Websters Collegiate Dictionary, 11th Edition. ASIN : B00BP0L620. Encyclopedia Britannica Company: 1 januari 2008.
  • Merriam-Webster's Editorial Team. Merriam-Webster's Medical Desk Dictionary. ISBN-13: 978-0877791256. ISBN-10: 0877791252. Delmar Cengage Learning. 1996.
  • Neufeldt, Victoria. Webster's New World College Dictionary, Third Edition. ASIN : B01FKS4DDG. Wiley & Sons. New York. 1995.